Gips lub tynki gipsowe to minerał składający się z uwodnionego siarczanu wapnia i jednocześnie skały osadowej pochodzenia chemicznego, bardzo powszechnej w skorupie ziemskiej. Jego nazwa wywodzi się od starożytnych Grecji. System krystalizacji jest jednoskośny i ma ziarnisto-zwarty pokrój. Występuje masowo, a także w dużych kryształach z bliźniaczymi grotami lub grotami włóczni.
Twardość gipsu jest niska. Złamanie jest muszlowe, a czasem włókniste lub w cienkich równoległych płytkach. Według stopnia czystości można powiedzieć, że tynk jest półprzezroczysty, biały, szary, żółtawy, czerwonawy, a nawet czarny. W każdym razie ma wygląd szklisty i jedwabisty. Jest rozpuszczalny w wodzie (w wysokich temperaturach), kwasie solnym i alkoholu etylowym.
Jak wskazuje historia, osady gipsowe powstały setki milionów lat temu, kiedy zasoby wody z jezior i mórz zostały zredukowane przez parowanie. W Europie istnieją zapisy, że proces ten miał miejsce w trzeciorzędzie.
Gips występuje powszechnie w skałach osadowych, w których osadzają się sole morskie, oraz w glebach powstałych w wyniku parowania, a następnie uwodnienia anhydrytu. Podobnie jest wytwarzany przez działanie siarkowych gazów wulkanicznych na otaczające skały. W taki sposób, aby można go było znaleźć w każdym miejscu, w którym występują te warunki.
Gips jest bardzo przydatny w różnych dziedzinach. Już w okresie neolitu służył do łączenia elementów murowanych, przykrywania domów i figur odlewniczych. W starożytnym Egipcie był używany do uszczelniania połączeń bloków Wielkiej Piramidy w Gizie. W średniowieczu był częścią dekoracji w różnych okresach. Ponadto z gipsu pozyskiwany jest kwas siarkowy.
Kruszony i rozdrobniony stosowany jest w rolnictwie do oczyszczania (eliminuje metale ciężkie) i nawożenia gleby (jest bogaty w wapń i siarkę). Zastępuje wapń sodem, poprawiając strukturę gleby bez zwiększania pH, tak jak robi to wapno. Jego wartość neutralizująca wynosi 0, dzięki czemu umożliwia prawidłowy wzrost i rozwój roślin już od korzeni. Naturalnie jego głównym składnikiem jest siarczan wapnia i dwie cząsteczki wody.
Zmielony i wypieczony w specjalnych piecach, jest całkowicie pozbawiony wody, dzięki czemu powstaje tynk, który jest używany w budownictwie jako pasta klejąca, spoiny, wykończenia i tynki; również jako surowiec m.in. do sztukaterii, cementu portlandzkiego (jako element opóźniający wiązanie) oraz prefabrykowanych płyt gipsowych.
Do 200 stopni należy go podgrzać uzyskać tynk do produkcji sztukaterii; lub od 800º do 1000º do stosowania jako tynk hydrauliczny lub chodnikowy. W takim przypadku jego cechy będą optymalne. Twardy, wytrzymały, nieporowaty materiał o minimalnym procencie nasiąkania wodą.
Gips jest przewodnikiem ciepła i elektryczności. Dlatego jest również stosowany w konstrukcjach i wnętrzach jako izolator termiczny.
Minerał ten jest używany do wyrobu kredy do pisania, form do odlewania i odtwarzania rzeźb oraz form do protez stosowanych w celach terapeutycznych i chirurgicznych w stomatologii.
